Grzegorz KLAMAN
POMNIK WĘGLA
Plac Jerzego Giedroycia
instalacja ze stali i węgla kamiennego
Węgiel jest obecny w naszym życiu od około 200 lat, lecz do tej pory w Polsce nie istniał monument dający wyraz roli naszego kraju w wydobyciu tego surowca. Praca ta ma wskazać na jego uniwersalny charakter, niezależny od chwilowych koniunktur, sympatii czy antypatii.
Podstawą rewolucji przemysłowej był węgiel, bez niego nie byłby możliwy skokowy rozwój technologii, nie byłoby postępu cywilizacyjnego na globalną skalę prowadzącego ludzkość w przyszłość. Na węglu wykuwała się nowoczesność z wieloma wynalazkami znanymi do dnia dzisiejszego. Surowiec, z którym obcujemy nie doczekał się swojego widomego symbolu w kulturze, wydobywany, składowany i transportowany jest poza naszym wzrokiem. Projekt Carbon Monument pozwoli nam uwidocznić wręcz namacalnie siłę tego surowca, wielkie błyszczące kęsy i koski zebrane i spiętrzone w monumentalnych architektonicznych geometrycznych obiektach mają poprzez stabilność zaprojektowanej formy oddziaływać na widza/odbiorcę. Swoisty materialny magnetyzm i skala obiektów w proporcji do człowieka wywołuje wrażenie stabilności i siły, wrażenie, które w podobny sposób wywołuje w nas uniwersalna sztuka monumentalna. Te niejako wyłonione z pod ziemi monumenty z bezładności formy skały osadowej przekształcają się w uporządkowany językiem sztuki obiekt, który odnajdzie miejsce w naszej kulturowej wyobraźni. Rolą artysty jest odnajdywanie ukrytego sensu rzeczy nawet tam gdzie zdają się one nazbyt oczywiste i niedookreślone, jakby oczekujące na swój własny obraz. Jak mówi filozof i teoretyk kultury Walter Benjamin : “Historia rozpada się na obrazy, nie na opowieści.” Inaczej mówiąc: tworząc obrazy tworzymy historie, nieskończenie rozległe narracje i tak zostaną zapamiętane jako poszczególne obrazy tworząc ryty w naszej zbiorowej i indywidualnej wyobraźni. Rezygnując z symbolizacji naszej rzeczywistości rezygnujemy jednocześnie z potencjału bycia usymbolizowanym uwspólnionym w naszej kulturze. Węgiel jest obecny w naszym życiu od około 200 lat lecz do tej pory w Polsce nie zaistniał monument dający wyraz roli naszego kraju w wydobyciu tego surowca. Praca ta ma wskazać na jego uniwersalny charakter niezależny od chwilowych koniunktur, sympatii czy antypatii.
Grzegorz Klaman – artysta, kurator, aktywista, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, prowadzi Pracownię Działań Transdyscyplinarnych. Zajmuje się instalacją, działaniami w przestrzeni publicznej, sztuką krytyczną oraz bioartem analizującym dyskursywne relacje ciała, władzy, wiedzy i nauki. Od 1984 r. zaangażowany w artystyczne aktywizowanie różnych obszarów Gdańska, takich jak Wyspa Spichrzów (1985-1996), dawna łaźnia miejska (1992-1998). Współzałożyciel i prowadzący Galerii Wyspa (1990-2012) i Fundacji Wyspa Progress. Współpomysłodawca (wraz z Anetą Szyłak) powołania Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w 1998 r. Uczestniczył w licznych wystawach: „Ekspresja lat 80” w PGS w Sopocie (1986), „Raj Utracony” w CSW w Warszawie (1990), „Doppelte Indenitat” w Landesmuseum w Wiesbaden (1991), Kolekcja Sztuki Współczesnej na 1000-lecie Gdańska (1997) „Na wolności / W końcu” w Kunsthalle Baden-Baden (2000), „In Between. Art In Poland 1945-2000” w Chicago Cultural Center (2001). Współorganizował Międzynarodowe Warsztaty Multimedialne „Projekt Wyspa” (1992-1994) dotyczące Wyspy Spichrzów i prób jej rewitalizacji. W tym samym zespole przygotował „City Transformers” – międzynarodowy projekt w przestrzeni publicznej dotyczący zmian urbanistycznych na terenach dawnej Stoczni Gdańskiej. Tamże jest autorem monumentalnej realizacji „BRAMY” otwierającej wystawę „Drogi do Wolności” (2000). Założył i w latach 2002-2013 prowadził Modelarnię – Kooperatyw Artystów na terenach postoczniowych.
W 2007 roku był stypendystą Fulbrighta na Florida Atlantic University, gdzie w Schmidt Art Center odbyła się jego indywidualna wystawa. Brał udział również w wystawach grupowych „History of Violence” w Muzeum Sztuki w Hajfie i „Chosen” w Laboratorium Sztuki Cyfrowej w Holonie (2009), „Strażnicy Doków” (Gdańsk, 2005), „Rzeczy polityczne” (Gdańsk, 2010), „Re-designing the East: Politisches Design In Asien Und Europa” (Wurttembergischer Kunstverein, Stuttgart, 2011), „Crushing in” (Nobel Museum, Sztokholm, 2010) oraz „Arche – Architecture of Universe”, Pavilion 0 Guidecca Art District (Wenecja, 2021).
